بررسی مدیریت گیاهان پوششی بر عملکرد کمی و کیفی علوفه سورگوم (sorghum bicolor l.)

به منظور ارزیابی اثرات مدیریت کود و مدیریت برداشت (نحوه برگرداندن) گیاهان پوششی بر عملکرد کمی و کیفی سورگوم علوفه ای رقم اسپیدفید در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید باهنر کرمان آزمایشی به صورت کرت های خردشده در زمان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، در سه تکرار در سال های زراعی 1393-1391، اجرا گردید. مدیریت برداشت گیاهان پوششی به خاک شامل: کم خاکورزی (دیسک) و بی خاکورزی (علف کش گلیفوسیت+برش) به عنوان عامل اصلی و مدیریت کودی گیاهان پوششی شامل: گیاهان پوششی (گندم، کلزا و نخود) بدون مصرف کود اوره، گیاهان پوششی با مصرف 25 تن در هکتار کود دامی (جایگزینی کود دامی با کود اوره)، گیاهان پوششی با 75 کیلوگرم در هکتار کود اوره (تقسیط کود اوره بین گیاه پوششی و گیاه اصلی) و تیمار آیش (بدون گیاه پوششی) به عنوان عامل فرعی بودند. کاشت گیاهان پوششی در پاییز و اعمال تیمارهای مدیریت برداشت گیاهان پوششی در بهار هر سال زراعی انجام شد و سورگوم در اواخر بهار کاشته شد. میزان کود اوره در کاشت سورگوم به نصف مقدار توصیه شده کاهش یافت که در سه مرحله با آب آبیاری به زمین اضافه شد. هر دو چین سورگوم در مرحله گلدهی برداشت شدند. نتایج تجزیه مرکب داده ها نشان داد بیشترین بیوماس تولیدی، عملکرد نیتروژن و عملکرد فسفر متعلق به تیمار تقسیط کود اوره در گیاه پوششی گندم بود. بیوماس، تعداد گونه و تراکم علف هرز با استفاده از گیاهان پوششی بطور معنی داری نسبت به تیمار آیش کاهش یافتند و در سال دوم نسبت به سال اول در کلیه تیمارهای گیاهان پوششی کاهش چشمگیری در بیوماس علف های هرز مشاهده شد. بر اساس نتایج شاخص رقابت کلیه تیمارهای مدیریت کودی گیاهان پوششی توانایی رقابت کافی برای از بین بردن علف های هرز را دارا بودند و بیشترین شاخص رقابت متعلق به تیمار تقسیط کود اوره در گیاه پوششی گندم بود. همچنین نتایج نشان داد وزن مخصوص حقیقی خاک تحت تأثیر هیچ یک از عوامل مورد مطالعه قرار نگرفت اما وزن مخصوص ظاهری، ماده آلی، تخلخل، اسیدیته، غلظت نیتروژن، فسفر و پتاسیم خاک تحت تأثیر مدیریت برداشت و مدیریت کودی گیاهان پوششی قرار گرفتند. بیشترین ماده آلی خاک، وزن مخصوص ظاهری، تخلخل، اسیدیته و درصد نیتروژن و فسفر خاک متعلق به تیمار جایگزینی کود دامی بود. نتایج نشان داد مجموع عملکرد علوفه سبز و خشک دو چین تحت تأثیر عامل مدیریت کود و مدیریت برداشت گیاهان پوششی قرار گرفت و کلیه صفات کیفی علوفه (ماده خشک قابل هضم، پروتئین، کربوهیدرات های محلول در آب، الیاف نامحلول در شوینده اسیدی و الیاف نامحلول در شوینده خنثی) نیز تحت تأثیر عامل چین، مدیریت کودی و برهمکنش مدیریت کود و مدیریت برداشت گیاهان پوششی قرار گرفتند. کم ترین مقادیر تولید عملکرد کمی و کیفی علوفه متعلق به تیمار عدم مصرف کود اوره در هر سه گیاه پوششی بود، اما استفاده از گیاهان پوششی توأم با مصرف کود دامی و یا تقسیط کود اوره توانست سبب حفظ عملکرد کمی و کیفی سورگوم علیرغم کاهش مصرف کود اوره به نصف مقدار مورد نیاز سورگوم شود.